Baba ve Çocuk İlişkisi

Tarihsel Süreç İçinde Baba Olma Kavramı

Sosyo-ekonomik ve bilimsel gelişmeler, geleneksel aile yapısının çekirdek aileye dönüşmesi, çalışan anne sayısının artması tarihsel süreç içinde “baba olma” kavramını değişikliğe uğratmıştır. 1700’lü yıllarda çocuklarının dini ve okuma yazmayı öğrenmesinden, bir meslek edinip yuva kurmasından sorumlu olan baba, 1800’lü yıllarda evin ekmeğini kazanan, çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayan kişi rolünü üstleniyordu. 1900’lü yılların ikinci yarısından itibaren de evin ekmeğini kazanan kişi olmasının yanında erkek çocuk için cinsel model olmasına da dikkat çekilmeye başlandı. Bu dönemde çocuğun sosyal ve duygusal ihtiyaçlarından anne sorumluydu. 1900’lü yılların son çeyreğinde ise baba, çocuklarının her tür ihtiyacı ile ilgilenen, gerektiğinde onların bakımını üstlenen, onlarla oyun oynayan bir yetişkin rolünü alıyordu. Artık günümüzde babaları hamileliğin ilk günlerinden itibaren anne ile sorumluluğu paylaşan, çocukları ile duygusal bir bağ kuran rolde görüyoruz.

Baba – Çocuk İlişkisi Neden Önemlidir?

• Çocuğun sağlıklı bir benlik algısı geliştirmesi açısından önemlidir: Bireyin kendini algılayışı biçimine benlik algısı diyoruz; güçlüyüm, akıllıyım, değerliyim, önemliyim vb… Baba çocuğun kendine ve dünyaya güven duygusunun gelişmesinde büyük bir öneme sahiptir. Güven ve sevgi dolu bir baba – çocuk ilişkisi çocuğun girişimci ve spontan bir birey olmasına katkıda bulunur.
• Sağlıklı bir baba – çocuk ilişkisi çocuğun bilişsel gelişimine olumlu katkılarda bulunur: Yapılan araştırmalar babasıyla yakın ve kaliteli ilişki içinde olan çocukların zihinsel gelişimlerinin ve akademik başarılarının olumlu yönde etkilendiğini göstermektedir.
• Baba – çocuk ilişkisi, çocuğun kişilik ve ahlaki gelişimi açısından önemlidir: Babanın çocuğa model olması çocuğun toplumsal ve kişilik değerlerinin (dürüst olma, yalan söylememe, başkalarının hakkına saygılı olma, iyi iletişim kurma, kurallara uyma vb…) gelişimini etkilemektedir. Babanın tavır ve davranışları çocuğun sınırlarının nerede başlayacağını belirler.
• Baba hem erkek çocuğu için hem de kız çocuğu için cinsiyet rollerinin benimsenmesinde önemli rol oynar: Yapılan araştırmalar babanın anneden farklı olarak, çocuğun cinsiyetine göre davranmayı daha çok başardığını göstermektedir. Ayrıca baba aileye kültür tarafından belirlenmiş erkeklik ve kadınlık kavramlarını aktaran birinci kişidir.

Erkek çocuğun özdeşim modeli olarak babayı seçmesi için, babanın oğluyla sağlıklı bir iletişim, uyumlu ve doyumlu bir ilişki içinde olması, sağlıklı bir model olması gerekir. Kız çocuğunun cinsiyetini benimsemesi için babanın kızının feminen davranışlarını onaylaması çok önemlidir.

Sağlıklı bir baba – çocuk ilişkisi nasıl kurulabilir?

Babalık öğrenilebilir bir kavramdır. Sanırım iyi baba olmak isteyen tüm babaların bilmesi gereken en önemli mesaj da budur. Çünkü hiç kimse iyi baba olarak doğmaz. Sevgi, sabır, araştırma ve öğrenme baba olmanın temel koşullarındandır.

• Çocuğun doğumundan itibaren onun bakımında (besleme, uyutma vb.) anneye yardımcı olmak sağlıklı baba-çocuk ilişkisinin başlamasını sağlar.
• Çocukla oyun oynama ya da birlikte bir etkinlikte bulunma (oyun oynama, sinemaya gitme vb.) sağlıklı bir ilişki için vazgeçilmezlerden biridir.
• Babanın çocuğunu övmesi, onun olumlu özelliklerinden söz etmesi çocuk için son derece önemlidir. Ancak övgü gerçekten hak edilmiş ve samimi olmalıdır.
• Baba çocuk için sürekli “meşgul ve yorgun” olan bir birey olmamalıdır. Çocuk istediğinde babaya ulaşabilmeli, baba eve geldiğinde yorgunluğunu çocuklarıyla birlikte çıkarabilmenin yollarını denemelidir.
• Çocuğun yaşı kaç olursa olsun anne babanın sevgisine ihtiyacı vardır.
• Çocukların özel günleri babalar için iyi bir fırsattır. Çocuğun okulda bir gösterisinde, doğum gününde ve diğer etkinliklerinde yanında olmak baba – çocuk ilişkisini pekiştirecektir.Çocukların da bizler gibi değerli olduğunu hissetmeye ihtiyacı vardır. Bir söz, bir dokunuş ya da içten bir gülücüğün değeri hiç bir şeyle ölçülemez.

Belki sağlıklı baba-çocuk ilişkisinin önemini çocukların yararını vurgulayarak anlatmaya çalıştık. Ancak sağlıklı bir baba–çocuk ilişkisinin babaya vereceği keyfi ve hazzı da unutmamak gerekir. Çocuklarımızla oynayarak çocukluğumuza döneminin fırsatını kullanabiliriz. Çocuklarımızın o sıcacık ve koşulsuz sevgilerini hissetmek de çabası.

Uzm.Psk. Süleyman HECEBİL