Çocuk ve Ölüm

Çocuklarla Ölüm Hakkında Konuşabilmek

Ölüm, hepimiz açısından anlaması ve dayanılması çok zor olan bir kavram. Biz yetişkinler için bile açıklaması çok da kolay olmayan detaylarla dolu olan bu kavram, çocuklar için tam bir soyut düşünceden ibarettir. Ancak hepimiz biliyoruz ki ölüm de yaşamın bir parçası ve o da çocuklara anlatılması gereken konuların başında geliyor.

Çoğu aileler çocuklarına ölüm olayını açıklamaktan çekinir, bu durumun çocuklarda psikolojik bazı bazı sorunlara yol açacağından endişe eder. Ancak ölüm olayının da çocuğun hayatında var olduğunu benimsemek yetişkinlerin kabul etmesi gereken önemli noktalardan biri. İlla ki bir yakınımızı kaybetmek, ölüm olayını çocuklarımıza açıklamak için bir neden olmamalı. Çocuklar sahip oldukları ve değer verdikleri bir çiçeğin ya da bir hayvanın da ölümüne şahit olabilirler. Bu tip durumlarda ölüm olayını önemsememek ve açıklama yapmaktan uzak durmak doğru olmayabilir. Çocuğun yaşadığı daha ağır travmalarda çocuğa ölüm olayını açıklamak hiç de kolay olmayacaktır, bu nedenle ölüm kavramını çocuğunuza açıklamak için basit fırsatları kaçırmak ileride başınıza gelen bir ölüm olayını açıklarken işinizi çok daha zor hale getirebilir.

Çocukların yaş gruplarına göre ölüm olayını algılamaları nasıl değişiklik gösteriyor?

0–3 Yaş

Genellikle 3 yaştan önce çocuklar ölüm olayını algılayamazlar. Bu nedenle yaşamlarının ilk üç yılında yakınlarının ölümü ile karşılaşan çocuklar ölümü diğer yaş grubundaki çocuklara göre daha az korkutucu bulurlar. Ancak bu çocuklar ölüm olayını kavrayamasa da değişen yaşam koşullarını fark edebilirler ve bu duruma tepki gösterebilirler. Örneğin çocukların sahip oldukları rutinlerin değişmesi (mama saatinin ya da uyku düzeninin değişmesi) çocuklarda rahatsızlıklara neden olabilir. Özellikle birinci dereceden yakının vefatında çocuğun hayatındaki bu gibi düzenler çok ciddi biçimde sarsılabilir, çocuğun yeme ve uyku düzeninde değişiklikler, ruh halinde bazı abartılı durumlara (çok ağlama, çok huzursuzluk) yol açabilir.

Neler Yapabilirsiniz?

• Çocuğun sahip olduğu rutinlere olabildiğince çok sadık kalmaya çalışın.
• Çocuğun fiziksel ortamında herhangi bir değişiklik yapmamaya özen gösterin.
• Çocuğun beslenmesine oldukça önem verin, çünkü bu yaş grubundaki çocuklara göre en önemli rutin yemek yeme düzenidir.

3–6 Yaş

Bu yaş grubundaki çocuklar, ölüm olayını 0–3 yaş grubundaki çocuklara oranla daha iyi algılayabilirler. Ancak yine de ölüm olayının sürekli olduğunu kavrayamazlar, bu durumun geçici olduğuna inanırlar ve kaybedilen kişinin bir süre sonra döneceğini zannederler. Çocuklara ölen kişinin gömüldüğü anlatıldığında ise onun mezarda üşüyebileceğini ya da acıkabileceğini düşünebilir.

Neler Yapabilirsiniz?

• Çocuğa ölüm olayını, sakin ve sessiz bir ortamda göz kontağı kurarak açıklayın.
• “O şimdi derin bir uykuya daldı ya da uzun bir yolculuğa çıktı” gibi cümleler kurmaktan kaçının.
• Ölüm olayını olabildiğince somut şekilde çocuğunuza anlatmaya çalışın. “Ölüm, bir kişinin artık nefes almaması, yemek yememesi, banyoya gitmemesi ve büyümemesi demektir” gibi bir açıklama yapabilirsiniz.
• Çocuğun bu olaya karşı olan duygularını ifade edebilmesi için olanaklar sağlayın. Resim yapmak ya da ölüm hakkında bir hikâye dinlemek çocuk için rahatlatıcı olabilir.
• Çocuğa belirli aralıklarla ölüm olayını hatırlatılarak çocuğun konuyu daha iyi anlaması sağlanabilir, çünkü ölüm olayı yavaş yavaş anlaşılan bir süreçtir.

Ağır vakalarda çocukta ölüm olayına karşı verilen tepkiler

• Uyum ve davranış bozuklukları (alt ıslatma, kekemelik, saldırganlık)
• Kâbuslar, uyku problemleri
• Bayılma, titreme nöbetleri
• İçine kapanma
• Okul başarısızlıkları
• Çeşitli tikler

Ölüm olayı ile karşılaşan bir çocuğa açıklama yapmanın ne kadar zor bir şey olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu tip bir durumla karşılaştığınızda yanlış yapmamak için bir uzmandan psikolojik ve teknik yardım alabilirsiniz. Çocuğun tepkilerinin çok ağır olduğuna inanıyorsanız mutlaka bir çocuk psikiyatrı ile iletişime geçin, aksi takdirde çocuk yaşadığı olayla başa çıkamayacak ve yoğun psikolojik sorunlar yaşayacaktır.

Alıntıdır.